A. Türkiye-İran Diplomatik Temsilcilikleri Tarihi:

* İran kaynakları Osmanlı Devleti ile resmi diplomatik ilişkilerin kuruluş yılını 1851 olarak belirtmektedirler. Buna göre İran'ın İstanbul'daki Büyükelçiliği 1851 yılında açılmış ve Hacı Mirza Ahmet Han Khoie Maslahatgüzar olarak atanmıştır.

* Türk kaynaklarında ise İran'ın 1807 yılında Ebrahime Mohammad-Şeyh el Islami Khai'ı Osmanlı Devleti'ne Büyükelçi olarak, Osmanlı Devleti'nin de 1835 yılında Esad Efendi'yi İran'a Büyükelçi (Fevkalade) olarak gönderdiği kayıtlıdır.

* Sözkonusu kaynakların incelenmesinden, Tanzimat Dönemi'nin ilk yıllarında Osmanlı Devleti'nin Tebriz'de Başkonsolosluğu bulunduğu anlaşılmaktadır. Tahran'da, daha sonra 1848 yılında Maslahatgüzarlık açılmış ve buraya Seb'azade AliNamık Efendi atanmıştır. Bu misyon 1900'lü yılların başında Büyükelçilik olmuştur. Bu yıllarda İran'da Sine'de de Başkonsolosluk açılmıştır.

* İran'ın 1853 yılında Erzurum ve Bağdat'da Başkonsoloslukları, İzmir, Şam, Trabzon ve Mısır'da da Konsoloslukları bulunmaktaydı. 1888 yılında ise yukarıdakilere ilaveten İran'ın Cidde, Halep, Van, Basra'da Başkonsoloslukları, diğer birçok Osmanlı kentinde Konsoloslukları ya da Konsolosluk Vekaletleri vardı.

* 1923 yılında Tahran Büyükelçiliği'nde Konsolosluk Şubesi ihdas edilince, Konsolosluk 1924 yılında lağvedilmiş ve Tahran Şehbender Vekaleti oluşturulmuştur. Ayrıca 1921'de Tebriz'de, 1924'de de Urumiye'de Başşehbenderlik ihdas edilmiştir.

* Cumhuriyet Dönemi'nde 1923 yılında Horasan Başşehbenderliği, 1925 yılında Culfa Müstakil Şehbender Vekaleti yine aynı yıl Hamedan, Kermanşah ve Reşt Şehbenderlikleri ve 1930 yılında da Meşhed Konsolosluğu ihdas edilmiştir. Bunlardan yalnızca Tebriz ve Urumiye Başkonsoloslukları günümüze kadar gelmiştir.

* İran'ın İstanbul, Erzurum ve Trabzon'da Başkonsoloslukları bulunmaktadır.

B. T.C. Tahran Büyükelçiliği Tarihi:

* İran'daki ilk daimi Türk Büyükelçisi 1835 yılında atanan Esad Efendi'dir. Buna mukabil İran kaynaklarında iseOsmanlı Devleti'nin Tahran Büyükelçiliği'nin resmen açılışı 1851 yılına tarihlenmektedir. Şimdi Kançılarya olarak kullanılan bu arazi (Ferdovsi Cad. No: 337) Osmanlı Sefareti olmadan önce, devlet malı olan Büyük Lalezar Bağı'nın bir parçası imiş ve Tahran'da Büyükelçilikler kurulmadan önce, sefirler ve yabancı konuklar İran Devleti tarafından bu bağda bulunan görkemli binalarda ağırlanırlarmış.

* Bugünkü Kançılarya ve İkametgah binaları Büyükelçi Enis Akaygen zamanında (1934-39) yaptırılmış ve binaların arazileri de kendisi üzerine tapulanmıştır. İkametgah binası 1938 yılı Temmuzunda, Kançılarya binası da aynı yıl Ekim ayında tamamlanmıştır. Kançılarya binasının üst katı ikametgah olarak yapılmış ve 1964 yılına kadar da böyle kullanılmıştır. O dönemlerde bugünkü ikametgah ise yazlık olarak işlev görmüştür.

* Bugünkü ikametgahın bulunduğu mahallin, Pole Rumi (Rum Köprüsü) ismi Osmanlı (Rum)’dan gelmektedir. Osmanlı Devleti döneminde ve daha sonraları bu mülkiyet yazlık olarak kullanılmıştır.

* Büyükelçi Hüsrev Gerede, anılarında, ikametgah arazisinin Osmanlı İmparatorluğu zamanında maruf alim ve şairlerimizden Maarif Nazırı Münif Paşa tarafından satın alındığını belirtmektedir.

* İran’ın Ankara’daki Büyükelçiliğinin temeli de, o zaman yabancı misyonların Ankara’ya naklini teşvik için izlenen siyaset çerçevesinde, Başbakan İsmet İnönü tarafından atılmıştır.